YUNANİSTAN'IN İSTANBUL'U İŞGÂL GİRİŞİMİ

            İstiklâl Savaşı’nın sonucunu etkilemesi açısından, maâlesef kaynaklarımızda yer almayan, çok önemli bir olay var. Yunanistan’ın İstanbul’u işgâl isteği ve girişimi…

            1922 yılının Temmuz ayı, Anadolu’daki bütün kesimler için oldukça hareketli geçmiştir. Bir yanda Anadolu’da Tekâlif-i Millîye emirleri gereğince toplanan malzemeler, bir yanda doğu ve güney cephelerinden batıya kaydırılan birlikler… Öte yanda da İngiliz Lloyd George tarafından “deli” olarak tanımlanan Hatzianestis’in Yunan Orduları Başkomutanlığı’na getirilmesi, İzmir’de bağımsız “İonya Devleti”nin ilânı[1], Karadeniz’deki Yunan savaş gemilerinin Samsun’u bombalaması[2] ve Anadolu’daki Yunan birliklerinin bir kısmının Trakya’ya taşınması…

            Yunanistan kamuoyu ve ordusunda Sakarya Savaşı’ndan sonra Îtilâf devletlerine karşı bir güvensizlik oluşmaya başlamıştı. Bu açıdan oldubitti yoluyla sonuç almak ve Îtilâf devletlerine bunları kabûl ettirmek istiyorlardı. Çünkü Sakarya Savaşı bittikten sonra Fransızların TBMM ile 20 Ekim 1921 târihinde imzâladıkları, Ankara Îtilâfnâmesi, İtalyanların sessiz sedâsız Antalya ve çevresini boşaltması ve İngilizlerin Yunanlara verdiği desteğin git gide maddî destekten, sözlü desteğe kayması gibi sebebler, Yunanların Anadolu’da batağa çekildikleri düşüncesine yol açmıştı. Bunun içinde hem İzmir’de, Yunanistan’a bağlı bir devlet kurmak, hem de İstanbul’u işgâl etmeye karar vermişlerdi. Yunan düşüncesi, bunlara sözlü tepkinin ötesinde tepki verilmeyeceği ve öyle ya da böyle kabullenileceği yönündeydi. Bu konuda Yunan prensi Andrew’in General Metaxas’a yazdığı şu satırlar, Yunanistan’ın o dönem içerisinde bulunduğu sosyo-psikolojik yapıyı göstermektedir[3]:

            “Anadolu kâbusundan bizi kurtaracak bir şey hemen yapılmak zorunda. Ne olduğunu bilmiyorum; ancak blöf yapmaktan vazgeçmeli ve gerçekle yüzleşmeliyiz.”

            İşte, Yunanistan’a hâkim olan bu düşünce buydu. Bu yüzden İzmir’de İonya devleti kurmaya kalkarken, bir yanda da Trakya’ya asker yığıp, İstanbul’u işgâl etmeye karar verdiler. Daha doğrusu bu karârı, başkomutan olarak atanan Georgios Hatzianestis vermişti.

            İşgâlin başladığı tarihten beri İstanbul’da bir Yunan işgâli ya da harekâtı olacağı düşünülür, sık sık dedikodusu yapılırdı. Temmuz ayının ikinci yarısında Hatzianestis’in emriyle Trakya’da bulunan Yunan birlikleri, ileri harekâta başladı. Bu harekât, bir ânda bu dedikoduların gerçeğe dönüşüp dönüşmeyeceği düşüncesini doğurdu. Yunan hükûmeti, Hatzianestis’e böyle bir harekâtın Anadolu işgâlini sona erdirmeye gerektireceğini söylemiş, Hatzianestis ise buna gerek olmadığını, belli sayıda birliğin taşınmasının yeterli olacağını söylemişti. Bu arada İngiltere, Yunanistan’ın ilk hareketlerine rağmen bu plana inanmamış, Yunanistan’ın bunu yapabileceğini düşünmemiştir. Öyle ki, gelen istihbârat raporlarını bile inandırıcı bulmamışlardır. Sanırım, bir maşa olarak gördüğü Yunanistan’ın, müttefiklere karşı böyle bir harekette bulanacak cesaretinin olmadığını düşünmüş olmalılar. Bu arada Anadolu’daki iki Yunan tümeninin (üç piyâde alayı, iki tabur), Trakya’ya sevki de tamamlanmıştı. Ayrıca Dedeağaç’a da büyük miktarda petrol sevkiyâtı yapılmıştı[4].

            27 Temmuz 1922’ye gelindiğinde Başkomutan Hatzianestis, karargâhını Tekirdağ’a taşıdı ve bunu bütün dünyâya bildirdi. Ertesi gün de Yunanistan, resmî olarak savaşın uzamasının sorumluluğun Yunanistan’a yüklenemeyeceği, böyle bir sorumluluğu kabûl etmeyecekleri ve savaşı bir ân evvel bitirmek için en etkili yöntemleri kullanacaklarını belirten bir bildiriyi ilân ettiler[5].

            Böylece Yunanistan tavrını açıkça ortaya koyuyor, eğer istekleri kabûl edilmezse, zorla alacağını bildirmiş oluyordu. Bu konuda özellikle İngiltere’nin fazla öfkelenmeden, bu durumu kabulleneceklerini düşünüyorlardı[6]. Müttefiklerin işin renginin değişmeye başladığını anlamasından sonra 29 Temmuz’da İşgal Kuvvetleri Başkomutanı General Harrington’un Trakya turuna çıkması ve Yunan birliklerinin işgâl için hazırlandıklarını görmesi, büyük bir endişe kaynağı oldu[7].

            30 Temmuz târihinde Müttefik devletler, aralarında toplanıp Yunanistan’a karşı neler yapacaklarını konuştular. Fransa, sertlikle karşılık verilmesini isterken; İtalya, Yunan harekâtının beklenilmesini istiyordu. İngiltere ise yumuşak bir tavırla durdurabileceklerini düşünüyordu[8]. 31 Temmuz târihine gelindiğinde Yunanistan, resmî olarak Îtilâf Devletlerine başvurdu ve İstanbul’un işgâli için izin istedi[9].

            1 Ağustos târihinde ise Yunan uçakları, müttefik hatları üzerinde keşif uçuşları yaptılar ve birlikler, ilk defâ, oldukça yakın mesafeye geldiler. Aynı gün Îtilâf devletleri, resmî olarak Yunanistan’a nota verdiler ve herhangi bir Yunan harekâtına karşı zorla püskürtüleceklerini belirtip, bunun savaş sebebi olacağını ilettiler[10]. Ayrıca General Harrington, müttefik generalleriyle birlikte, başkomutanları olarak sorumlu oldukları bölgeye yönelik bir harekâta silâhla karşı koyacaklarını belirten bir basın bildirisi yayımlattı[11].       Bu arada İstanbul hükûmeti, 20 bin civârında asker toplayabileceklerini söyledi ve bunu Harrington’un emrine vermeyi önerdi[12].

            Ancak bu durum, Yunan ısrârlarını durdurmadı. 2 Ağustos günü Yunan Dış İşleri Bakanlığı, İngiltere ve müttefiklerinin İstanbul’u işgâl etmelerine izin vermelerini bir kez daha istedi[13]. Ertesi gün de Atina’daki Îtilâf devletlerinin resmî temsilcilerine birer nota verip, İstanbul’un Yunanistan tarafından işgâlinin barış getireceğini, Türk direnişini yok edeceğini ve Anadolu’daki Yunan birliklerine büyük bir moral vereceğini bildirmişti[14].

            4 Ağustos târihinde İngiltere başbakanı Lloyd George’un Âvam kamarasında yaptığı konuşma, bu konu açısından oldukça önemlidir[15]:

            “Her iki taraf arasında adil davranmadığımızı kim, nerede söylemişti, unuttum. Adil olduğumuzdan emin değilim. Neler oldu? Burada, Türkiye ile Yunanistan arasında bir savaş var. Biz taraflardan birinin başkentini diğerine karşı savunmaktayız… Eğer biz orada olmasaydık, Yunanlıların bu başkenti birkaç saat içinde işgal edeceği ve bunun da bir karar vücuda getireceği hususuna tereddüt yok. Şimdi Yunanlıların karar verebilecekleri tek yön var; o da ülkenin neredeyse nüfuz edilemez iç kesimlerine doğru yüzlerce mil boyunca tek sıra yürümek. Bilmiyorum herhangi bir ordu Yunanlıların gittiği kadar uzaklara gider miydi? Bu, çok gözü pek ve çok tehlikeli bir askerî girişimdi… Hattâ Kemalist güçlerin Avrupa tarafından donatıldığına dair belki de mesnetsiz olan iddialar var. Başka şartlar altında Yunanlılara Anadolu kıyısını ambargo altına alma yetkisi verilirdi… Kemalistler barışı kabul etmeyecekler; çünkü kendilerine tatminkâr ateşkes şartları tanımayacağımızı söylüyorlar: fakat Yunanlılara da savaşa tüm güçleri ile devam etmeleri için izin vermiyoruz. Kemalistlerin, askerleri on-on iki yıldır silah altında, bir savaştan diğerine koşan ve kaynakları sınırsız olmayan bu küçük ülkeyi tüketeceklerini nihayet akıl edip vazgeçecekleri ümidiyle böylesi bir durumun sonsuza dek devam etmesine izin veremeyiz.”

            Lloyd George, Yunanistan yanlısı bu konuşmasıyla gerçeği göremediğini göstermiştir. Bu durumda Îtilâf devletlerinin neden Yunanistan’a izin vermediği sorulabilir. Bunun yanıtını kendi işgâlleri altında bulunan bir bölgenin, kukla olarak gördükleri bir devlet tarafından işgalinin îtibarlarına vereceği zararda aramak, sanırım yanlış olmaz. Yâni bizim işgâlimiz altında olan bir yeri, biz varken, kukla olarak kullandığımız bir devlet, bize rağmen nasıl işgâl edebilir düşüncesi…

            Bu arada Yunanistan’ın bu adımını Türk orduları başkomutanı Gâzî Mustafâ Kemâl Paşa, çok iyi izlemiş ve Yunan ordularının hatlarında oluşan açığın kapatılamamasına üç hafta sonra Büyük Taârrûz’u başlatarak yanıt vermiştir. Bu da Yunan ordusundaki açıkları çok iyi gören, izleyen ve o noktalardan vuran Gâzî Mustafâ Kemâl Paşa’nın askerî dehâsının bir göstergesidir. Ancak maâlesef, bu olay, Türk kaynaklarında pek yer almamakta, ancak birkaç cümle ile geçiştirilmektedir.

21 Temmuz 2017

KUTLU ALTAY KOCAOVA

---

[1] Müderrisoğlu, Alptekin, “Batı Anadolu’da Kurulan Kısa Ömürlü Bir Devlet: İonya”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c.9, s.27, ss.569-579, Temmuz-Kasım 1993, Ankara

[2] Satan, Ali (der.), İngiliz Yıllık Raporlarında Türkiye 1922, s.44, Tarihçi Kitabevi, 1. Baskı, Temmuz 2011, İstanbul

[3] Smith, Michael Llewellyn, Yunanistan’ın Anadolu Hayali 1919-1922, s. 285, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2017

[4] a.g.e., s.319

[5] Bozkurt, Abdurrahman, “Yunanistan'ın İstanbul'u İşgal Planı (1922)”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, s.18, ss.142, y. 2010, İstanbul

[6] Satan, Ali (der.), İngiliz Yıllık Raporlarında Türkiye 1922, s.46, Tarihçi Kitabevi, 1. Baskı, Temmuz 2011, İstanbul

[7] Smith, Michael Llewellyn, Yunanistan’ın Anadolu Hayali 1919-1922, s. 320, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2017

[8] a.g.e., s.320

[9] Satan, Ali (der.), İngiliz Yıllık Raporlarında Türkiye 1922, s.47, Tarihçi Kitabevi, 1. Baskı, Temmuz 2011, İstanbul

[10] Smith, Michael Llewellyn, Yunanistan’ın Anadolu Hayali 1919-1922, s. 321, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2017

[11] Satan, Ali (der.), İngiliz Yıllık Raporlarında Türkiye 1922, s.47, Tarihçi Kitabevi, 1. Baskı, Temmuz 2011, İstanbul

[12] a.g.e., s.48

[13] Bozkurt, Abdurrahman, “Yunanistan'ın İstanbul'u İşgal Planı (1922)”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, s.18, ss.144, y. 2010, İstanbul

[14] a.g.e., s.145

[15] Smith, Michael Llewellyn, Yunanistan’ın Anadolu Hayali 1919-1922, s. 324-325, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2017

ŞİDDET, TERÖR VE ÜNİVERSİTELER

- Başta Fırat Çakıroğlu olmak üzere terör örgütü PKK ve diğer terör örgütleri tarafından katledilen bütün milliyetçi öğrencilerin hâtırâsına… -

            “Faşistler, devrimci kardeşlerimize saldırmış”…

            Yıllar evvel, üniversitede üçüncü sınıfta iken (2000-2001) duyduğum ve hiç unutmadığım bir cümle… Peki, faşistler kim; devrimci kardeşleri kim?

            Öcalan’ın 1999’da tutuklanmasından sonra okuduğum Marmara Üniversitesi Göztepe kampüsünde bir yanda “devrimci kardeşlerinin” (üstelik bu sözü söyleyen bir Türk’tü), “Kâtil TC, Kürdistan’dan def ol”, “Halklara özgürlük, Kürdistan’a statü” gibi sosyalist (!) sloganlar; bir yanda “Müslümân kardeşlerinin”, “Hak yol İslâm”, “Laik devlet, hesap verecek”, “Başörtüsü özgürlüktür” sloganları… Diğer tarafta ise faşistler (!)…

            Faşistler, ülkücüler başta olmak üzere bütün milliyetçiler yâni. Peki, faşist ne? Yâni sosyalist ve Kürdçü gruplarla, İslâmcı gruplardan daha diktatöryal, daha militarist bir yapıları mı var? Hâyır… Peki, nasıl faşist oluyorlar? Öyle, işte, onlar faşist…

            Faşistler tarafından devrimci kardeşlerine (!) yapılan saldırı da, hatırladığım kadarıyla şöyleydi: Sözde öğrenci olan ve sonradan PKK’nın dağ kadrosuna katıldığını öğrendiğim kişi, elinde baltayla, tekbîr getiren ülkücülere saldırmış, sonra da biri elinden baltayı kapıp, sopasıyla bunun kaşını patlatmıştı. Baltayla yapılan ölümcül saldırı, oldukça doğal iken, nefsi müdafaâ, faşizm oluyordu. Gerçi sonuçta “devrimci şiddet” diye bir kavram var değil mi, devrim için şiddet yâni…

            Aslında bu pek şaşırtıcı bir durum değil. Mâlûm sosyalizm, devrime giden süreçte şiddeti onaylar. Hattâ bu konuda Sovyet hukûk sisteminin kurucusu olan Nikeloy Krilenko’nun şu sözü, yeteri kadar fikir veriyor. “Sadece suçluları idam etmemeliyiz. Masumları idam etmek kitleleri daha fazla etkileyecektir.”[1] Gerçi Krilenko da, sonradan 1938 yılında Stalin tarafından idâm ettirilmiştir. Benzeri görüşleri de ünlü Sovyet Rus yazarı Maksim Gorki, şu şekilde dile getirmiştir[2]:

            “Rus köylerindeki yarı vahşi, ahmak, hantal insanlar yok olup gidecek ... ve yerlerini okumuş, zeki, zinde insanlardan oluşan yeni bir topluluk alacak.” (Rus köylerinde kolhozlaştırmadan dolayı kıtlık başlaması ve milyonlara varan toplu ölümler üzerine söylemiştir.)

“Bir düşman teslim olmazsa yok edilmelidir.”

“Doğanın güçleri asalak yığınları yaratır; aklımız bizi onlarla uzlaşmaktan alıkoyar - sıçanlar, fareler, tarla sincapları ülke ekonomisine çok büyük zarar verir.”

Elbette birçok kişi Stalin, Lenin, Troçki gibi Sovyetlerin ünlü kan dökücü kurucularının açık örnekleri varken, bunları tercih etmemi garipseyebilir. Bunda da haklıdırlar. Zîrâ asıl büyük başlar, burada söylenenleri, çok daha büyük çapta uygulamaya dökmüşlerdir. Ama bu kişilerin de önemli bir durumu var. O da bu kişilerden birinin dünyâ çapında bir yazar, birinin de hukûkçu olmasıdır. Yâni mes’ele tepe kadronun değil, orta seviyedeki kişilerin algısıdır ve bu çok daha tehlikelidir. Zîrâ yönetim, her zaman kan dökmeyi sever. Ancak orta ve alt kademe, bunu benimseyip, özümserse doğrudan uygulamaya geçilir ve durdurmak çok zor olur.

Dikkât edilirse, alıntı yaptığım bu iki kişinin sözlerinde bir ortak nokta var. O da mâsumların öldürülmesi. Peki neden? Krilenko’nun dediği gibi “kitleleri daha fazla etkilemek” için…

Kitleleri etkilemenin üzerinde özellikle durmak gerekir. Kitleleri etkilemek, onları peşine takabilmek ve hedefe yürümektir. Ancak burada mâsumları öldürerek yapılan etkileme, tamâmen terörize bir biçimde korku salmayı hedeflemektedir. Bunun benzeri ifâdelere Türkiye devrimci solunun önemli isimlerinden olan Mâhir Çayan’da da rastlamaktayız[3]:

“Proletarya, daha doğrusu öncü müfrezesi bu zıtlığı çözümlemek için devrimci sınıfları kendi tarafına çekerek, ileriye fırlar, karşı tarafın baskı ve cebrini devrimci şiddet ile bertaraf edip, eski devlet mekanizmasını parçalayarak, kendi politik hegemonyasını kurarak, kendi iktidarına uygun alt yapı düzenlemelerine geçerek, sınıfsız topluma kadar devrimi sürekli kılar.”

Proletarya’nın öncü müfrezesi dediği devrimci şiddet örgütleridir. Elbette burada devrimci şiddetin uygulanacağı devlet kurumlarının neler olduğunu söylemeye gerek yoktur. Bâzıları bunun zenginler, dîn adamları ya da ABD kurumları olduğunu söylese de, Çayan’ın yazılarında hedefin “devletin askerî ve polisiye kurumları” olduğu yer alır. Bu bağlamda Kürd siyâsî ve terör hareketinin özellikle solun içerisinde kendisine yer bulabilmesi üzerinde de düşünmemiz gerekir. Elbette solun klasikleşmiş barış, özgürlük, eşitlik söylemlerine sığınmak Kürd hareketi açısından önemlidir. Ancak çok daha önemli olan kısım, solun devrimci şiddet anlayışıdır. Günümüzde Türkiye içerisinde yasadışı olarak yer alan akımlar içerisinde şüphesiz en büyük güce sâhib olan unsur, PKK çizgisidir. Bununla berâber PKK’nın yürüttüğü terörün, bir terör hareketi olarak değil de, silâhlı bir devrim hareketi olarak görülmesinde solun devrimci şiddet anlayışının yeri büyüktür. Solun romantik söylemleri Kürd terörünün üzerini örterken, gerçek yüzünü gösteren militan söylemleri ise Kürd terörüne bir program ve anlam katmaktadır. Bunun dışında Lenin’in “halkların kendi kaderini ta’yin hakkı”, Sovyetlerin ilk Dış İşleri Bakanı olan Çiçerin’in TBMM başkanlığına yazdığı mektûbda Kürdistan, Lâzistan ve Ermenistan’dan söz etmesi[4], aynı Çiçerin’in Van ve çevresinde bir Ermenîstan Sovyeti kurma isteği gibi sebebler de elbette Kürd siyâsî ve terör hareketinin sola yanaşmasının sebebleri arasındadır.

Özel olarak üniversitelere baktığımızda, neden üniversiteler, diye sorabiliriz. Aslında bu sorunun yanıtı da basittir. Zîrâ üniversite hareketleri, aynı zamanda birer kadro hareketidir. Yâni eğitim fakültelerinde yerleşmek, terörist öğretmenler anlamına gelir. Hukûk fakültelerine yerleşmek, terörist hukûkçular anlamına gelir. Tıp fakültelerine, mühendislik fakültelerine yerleşmek, terörist doktorlar, mühendisler anlamına gelir. Yâni hangi meslek olursa olsun, orada bir kadro oluşması anlamına gelir. Peki, o hâlde neden ülkücü öğrencilere saldırıyorlar? Gerçekten basının hep belirttiği gibi “karşıt görüşlü” olma mes’elesi mi? Aslında da burada da devreye aynı unsur giriyor. Kadro hareketi olmak… Yâni kendin kadrolaşırken, rakîbinin kadrolaşmasını, bir kadro hareketine dönüşmesini engellemek. Bu nasıl olur? Sürekli saldırarak. Kime? Rakîb olarak gördüğün fikrin mensûblarına… Yâni milliyetçilere… Bir de şöyle bir soru sormamız gerekir: Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da eğitim şartları, pek iyi değilken, eğitimle hiç ilgisi olmayan birçok kişi, nasıl en iyi üniversiteleri kazanabiliyor? Bu da doğrudan devletin araştırması gereken bir sorudur. Türkçe konuşmakta ve okumakta bile zorlanan bu kişiler, nasıl oluyor da, üniversite sınavlarında böylesine yüksek puanlar alabiliyor? Üzerinde durulması ve incelenmesi gereken bir konudur.

Üniversitelerde terör, mutlaka çözülmesi gereken bir mes’eledir. Hattâ terör mes’elesinin temelidir. Çünkü üniversiteli terörist, yetişmiş bir elemandır. Örgütün tepe kadrosunda yer alacak olan ve örgüt için önemli olacak olan bir kişidir. Bomba imâl edecek, fikrî önderlik yapacak, kitleleri yönetecek, gerekirse dağa eleman gönderecek, siyâsî ve sosyal örgüt yapılarını yönetecek bir kişidir. Aynı şekilde Türk milletinin değerli evlâdlarına da düşmanlık yapacak olan kişidir. Terör, PKK, DHKP-C ve bütün Kürdçü ve sol yapılarıyla üniversitelerde saldırırken, hedef, yine Türk milliyetçileridir. Türk milliyetçileri bu noktada, Gorki’nin nitelediği teslîm olmadığı için ölmesi gerekenlerdir. Ama artık Türk milleti için öle öle cân kalmadı. Tevfîk Fikret’in dediği gibi

“Vatan için ölmek de var

Fakat borcun yaşamaktır…”

Türklüğün yaşaması ise önce devletin, sonra Türk milletinin boynunun borcudur… Dolayısıyla bir ân evvel Türkiye Cumhûriyeti’nin üniversitelerindeki Kürd terör hareketinin gücünü kırması ve etkisizleştirmesi gerekiyor.

---

[1] Gray, John, Ölümsüzleştirme Kurulu, Bilim Işığında Kefeni Yırtmaya Dönük Garip Arayış, s.139, YKY, İstanbul 2011

[2] Gray, John, Ölümsüzleştirme Kurulu, Bilim Işığında Kefeni Yırtmaya Dönük Garip Arayış, s.116-117, YKY, İstanbul 2011

[3] Çayan, Mahir, Bütün Yazılar, s.192-193, Eriş Yayınları, 1. Baskı, 2003

[4] Karabekir, Kâzım, İstiklâl Harbimiz, c.2, s.875, YKY